Znana również jako zasada ekonomii lub zasada ekonomicznego myślenia, reguła ta jest przypisywana franciszkaninowi i filozofowi Williamowi Occam (lub Ockham, 1285–1347/49) [2]. Metoda używana była przed Occamem [3], lecz jego biegłość w posługiwaniu się nią zaowocowała nadaniem jej jego imienia [ibid.]. Poza jego wkładem w naukę i filozofię, Occam cechował się też odwagą. Podczas okresu niewoli awiniońskiej, w 1324, miał czelność nazwać samego papieża heretykiem na podłożu konfliktu dotyczącego ubóstwa kleru [4].

Sama reguła głosi, że nie należy mnożyć wyjaśnień poza konieczność (pluralitas non est ponenda sine necessitate – mnogość nie powinna być postulowana poza konieczność) [3]. Innymi słowy, gdy dostępnych jest kilka wyjaśnień danego zjawiska, te, które jedynie prowokują dalsze pytania, powinny być odrzucone na korzyść rozwiązań proponujących prostsze lub, optymalnie, wystarczające wyjaśnienia.

Brzytwa Occama znajduje zastosowanie w odrzucaniu teorii spiskowych, na przykład stwierdzenia, że “COVID-19 tak naprawdę nie istnieje”. W tym przypadku należałoby zadać następujące pytania:

• Czy miliony personelu medycznego/ratowniczego/wojskowego/rządowego na całym świecie mają dostęp do informacji nieznanych szerszej populacji? Jeśli tak, to

• Czemu żadne z nich nie ujawniło spisku? 

• Czy dziesiątki laboratoriów medycznych pracują nad udawanymi szczepionkami i lekami wydając przy tym wielkie sumy pieniędzy?
• W internecie znaleźć można filmy dokumentujące masowe groby dla ofiar COVID-19. Czy grabarze to zatem aktorzy?
• Czy ekshumacja zwłok ujawniłaby manekiny pochowane w miejsce zmarłych pacjentów?

I tak dalej.

Z drugiej strony, jeśli COVID-19 istnieje, to ludzkość musi zareagować na nowy typ choroby spowodowany niedawno odkrytym wirusem i stosuje rozwiązania mogące wywoływać panikę i prowokować spiskowy sposób myślenia u niektórych członków naszego gatunku. Nasuwać się może wiele dalszych pytań, lecz odpowiedzi są z czasem udzielane przez naukowców (i oparte na badaniach) i pasują do ogólnej narracji.

Brzytwa Occama może być użyta wobec innych twierdzeń. Jeśli aktywność metafizyczna lub cudotwórstwo może wyleczyć dolegliwość, z którą medycyna nie potrafi się zmierzyć, to czemu nikt nie wnosi modłów/opłat za odrośnięcie kończyn? Jeśli Ziemia jest płaska, to jaka warstwa jest na spodzie i jak to możliwe, że nie ma przekonujących zdjęć jej krawędzi? Jeśli tysiące ludzi zostały porwane przez obcych, czemu ich sąsiedzi nie zauważyli niczego nietypowego? Jeśli szczepionki są w zamierzeniu szkodliwe, to co stało się z chorobą Heinego-Medina i innymi chorobami panującymi w XIX wieku?

Podsumowując, brzytwa Occama to użyteczna metoda odsiewu fałszywych treści w świecie, w którym media tak licznie bombardują nas informacjami. Sceptyk potrzebuje tylko kilku dodatkowych pytań i odpowiedniego narzędzia. W tym przypadku – brzytwy.