Czy wiesz, że według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) średnio co druga osoba cierpi na bóle głowy [1]? Należą do nich migrena, napięciowy ból głowy, klasterowy ból głowy i ból głowy spowodowany nadużywaniem leków. W tym artykule, który publikujemy w odpowiedzi na pytania naszych czytelników, skupimy się konkretnie na migrenie, czyli na najnowszych odkryciach i niektórych dostępnych metodach leczenia. Stworzenie pełnej listy tych ostatnich wykracza poza zakres tego artykułu.

Migrena jest definiowana jako pierwotny rodzaj bólu, co oznacza, że nie jest spowodowana traumatycznym wydarzeniem ani znaną medycynie chorobą. Dotyka ona głównie osoby dorosłe między 35 a 45 rokiem życia i występuje 2-3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn [1]. Wydaje się to być związane z wahaniami hormonalnymi, których kobiety zaczynają doświadczać po okresie dojrzewania [2]. Jest to choroba przewlekła, dlatego charakteryzuje się nawracającymi atakami o różnym nasileniu. Ból jest często odczuwany po jednej stronie głowy i może trwać od kilku godzin do kilku dni. Napadowi bólu bardzo często towarzyszą również nudności, a inne objawy, takie jak drażliwość i obniżona koncentracja, mogą wystąpić w tzw. fazie wstępnej, poprzedzającej atak. Po ataku często następuje faza „kaca migrenowego”, charakteryzująca się ogólnym uczuciem niepokoju i zmęczenia. Epizodom rzadziej mogą towarzyszyć pewne formy deficytów neurologicznych, określanych zbiorczo jako „aura migrenowa”. Uważa się, że wszystkie objawy wynikają z rozregulowania niektórych procesów sensorycznych w mózgu, a migrena jest uważana przez niektórych neurobiologów za „stan zmienionej pobudliwości mózgu” [1, 3].

Dokładne przyczyny migreny nie są jeszcze w pełni poznane [4], ale poczyniono w ostatnich latach znaczny postęp. W 2021 roku nagrodę „Brain Prize” – jedną z najbardziej prestiżowych w dziedzinie neurobiologii – przyznano czterem naukowcom „za przełomową pracę nad przyczynami i leczeniem migreny” [5]. Ich wspólne wysiłki doprowadziły do odkrycia peptydu (peptyd) związanego z genem kalcytoniny (CGRP) jako kluczowego czynnika wyzwalającego ataki migreny. Kilka innych cząsteczek endogennych (endogenny) jest badanych pod kątem ich roli w powstawaniu migreny, a specjaliści przepisują różne rodzaje leków na konkretne przypadki, ponieważ migrena sama w sobie jest bardzo złożonym i zróżnicowanym schorzeniem. W tym miejscu skupimy się szczególnie na CGRP, ponieważ jest on uważany przez ekspertów za jeden z najważniejszych czynników w rozwoju leczenia migreny [6]. Peptyd ten jest wytwarzany w mózgu i ma silne działanie rozszerzające naczynia krwionośne, odgrywa także kluczową rolę w modulowaniu niektórych funkcji neuronalnych. Stwierdzono, że jego poziom we krwi jest wyższy podczas ataku migreny, a także że jest w stanie ją wywołać, jeśli zostanie podany osobie, która przewlekle cierpi na tę chorobę [7].

W wyniku tych obserwacji, w ostatnich latach opracowano dwie klasy leków: tzw. gepanty, które antagonizują działanie CGRP, oraz przeciwciała monoklonalne (przeciwciała monoklonalne) skierowane przeciwko samemu CGRP lub jednemu z jego receptorów komórkowych. Choć gepanty są skuteczne w leczeniu fazy ostrego bólu, przeciwciała monoklonalne są zalecane w celu zapobiegania napadom migreny [8, 9, 10, 11]. Spośród tych ostatnich, erenumab jako pierwszy został dopuszczony do obrotu zarówno przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA), jak i Europejską Agencję Leków (EMA) w 2018 roku [11, 12].