Het repertoire van de scepticus – Argument vanuit autoriteit
Samenvatting:
- Er zijn talloze spraakstrategieën die kunnen worden gebruikt om voordeel te behalen in een argument of om het publiek aan een kant te trekken.
- Argumenten op basis van autoriteit zijn één van de meest voorkomende drogredenen.
- Het argument is vaak een onderdeel van een autoriteitsvooroordeel, dat zelf wordt beschouwd als een cognitieve vooringenomenheid.
Argument vanuit autoriteit (ook wel een beroep op autoriteit genoemd) is een drogreden waarvan het uitgangspunt berust op het idee dat het verwijzen naar een deskundige een voldoende argument is. Het is ook wel bekend als argumentum ad auctoritatem of argumentum ad verecundiam. Argumenten vanuit autoriteit kunnen verschillende vormen aannemen en kunnen zelfs een goede onderbouwing zijn voor een bepaald uitgangspunt. Bepalend zijn ze echter niet.
Om een voorbeeld te geven: als iemand stelt dat professor Stephen Hawking niet in god geloofde, en daarom god niet bestaat, is dat een misleidend argument van autoriteit. Professor Hawking heeft de reputatie een briljant natuurkundige te zijn geweest, maar het niet-bestaan van goden vereist betere argumenten dan alleen zijn mening. Het citeren van professor Hawking over de aard van zwarte gaten zou echter redelijk kunnen zijn vanwege zijn door vakgenoten ondersteunde expertise over het onderwerp [1], hoewel voorbehoud is vereist omdat er waarschijnlijk veel vooruitgang is geboekt in het veld sinds zijn dood.
Zoals te verwachten is, kan zelfs een redelijk onderbouwd argument vanuit autoriteit problemen opleveren in een debat. Je kunt je gemakkelijk voorstellen dat “twee sprekers die de hele dag boeken heen en weer citeren niets zouden bereiken” [2].
Over het algemeen zijn de meeste meningen afkomstig vanuit autoriteit. Als kinderen nemen we het wereldbeeld van onze ouders, leraren, verdere familie, bureaucratische instellingen, parochiepriesters of plaatselijke predikanten in ons op. Zelden leggen deze autoriteiten hun redenering uit aan jonge en goedgelovige mensen; en zelfs nog zeldzamer begrijpen ze zelf dat wat ze voor waar houden, aan logische ongeldigheid kan lijden.
Met andere woorden, gezag is een medium waarmee we onze kennis en cultuur overdragen. Gezien hun professionele, ideologische en educatieve ervaringen hebben mensen echter de neiging hun autoriteiten in de steek te laten. Iedereen wiens politieke opvattingen afdwaalden van hun familiewaarden en die uiteindelijk een politiek debat met een familielid aanging, kan dit bevestigen. Evenzo hebben mensen soms de neiging om autoriteiten af te wijzen wier opvattingen openlijk in strijd zijn met sociale vooruitgang en tijdgeest – oudere generaties die orthodoxe religieuze overtuigingen, schaamteloos racisme of vertrouwen in de volksgeneeskunde vertonen, kunnen hier als voorbeeld dienen.
Omgekeerd zijn er mensen die lijden aan vooringenomenheid in de autoriteit; d.w.z. de neiging om hoger geloof toe te schrijven aan de meningen van gezagsdragers, zelfs wanneer autoriteit uitsluitend gebaseerd is op irrelevante factoren als financiële status, religieuze overtuiging of alleen roem. Om maar twee voorbeelden te noemen: beroemdheid Gwyneth Paltrow beïnvloedde haar fans om potentieel schadelijke pseudo-medische producten te kopen [3], terwijl religieuze lobbyist Anjezë Gonxhe Bojaxhiu (ook bekend als Moeder Teresa) haar “patiënten” routinematig de verlichting van de moderne geneeskunde ontzegde, hoewel ze ” zich (…) zelf tijdens haar periodes van hartproblemen en ouderdom incheckte in enkele van de beste en duurste klinieken en ziekenhuizen in het Westen” [4]. Daarom wordt autoriteitsvooroordeel beschouwd als een cognitieve vooringenomenheid – een grondige, consistente en onjuiste manier van beoordelen.
Vooruitgang is voor altijd afhankelijk van het opgeven van door autoriteit gecreëerde meningen. Als de autoriteiten van vorige generaties hun standpunten konden handhaven, zou onze beschaving nooit kunnen profiteren van ontdekkingen zoals evolutie of heliocentrische astronomie, die altijd door conservatieve denkwijzen zijn tegengewerkt en soms nog steeds worden tegengewerkt.
Helaas is het moeilijk voor de menselijke geest om toe te geven dat een feilbare autoriteit de kern vormt van hun overtuigingen. Dit zou kunnen verklaren waarom jongeren gemakkelijker van mening veranderen. Per slot van rekening zouden maar weinigen toegeven dat ze jaren of decennia onder een misvatting hebben geleefd. Onder dergelijke omstandigheden moet een scepticus buitengewoon voorzichtig zijn met bedrieglijke argumenten en meningen, want als ze eenmaal in iemands geloofssysteem zijn binnengedrongen, zijn ze buitengewoon moeilijk uit te roeien. Of, zoals Carl Sagan het uitdrukte: “Als we niet in staat zijn om sceptische vragen te stellen, om degenen te ondervragen die ons vertellen dat iets waar is, om sceptisch te zijn tegenover degenen met gezag, dan liggen we voor het grijpen voor de volgende charlatan – politiek of religieus – die er komt aandraven” [5].
References:
- The Secular Web / Retrieved December 01 2021 from https://infidels.org/library/modern/mathew-logic/
- Long, Jason (2005). “Biblical Nonsense: A Review of the Bible for Doubting Christians”, Baseless Assertions. Iuniverse, 2021 Pine Lake Road, Suite 100, Lincoln, NE 68512. ISBN: 978-0-5957-8954-2 (ebk)
- Rolling Stone Magazine online / Retrieved December 01 2021 from https://www.rollingstone.com/culture/culture-features/gwyneth-paltrow-goop-lab-netflix-941830/
- Hitchens, Christopher (2012). “The Missionary Position. Mother Teresa in Theory and Practice”; page 68. McClelland & Stewart, a division of Random House of Canada Limited, One Toronto Street, Toronto, Ontario, M5C 2V6. EISBN: 978-0-7710-3919-5
- Speakola. All speeches great and small. / Retrieved December 01 2021 from https://speakola.com/ideas/carl-sagan-science-last-interview-1996
- AlleyDog.com Psychology students’ best friend / Retrieved December 01 2021 from https://www.alleydog.com/glossary/definition.php?term=Authority+Bias
- Macmillan Dictionary / Retrieved December 01 2021 from https://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/cognitive-bias
- Macmillan Dictionary / Retrieved December 17 2021 from https://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/zeitgeist