In hoeverre zijn we afhankelijk van insecten?
Overzicht:
- De insectenpopulatie, ook die van bestuivers, neemt voortdurend af.
- Insecten hebben belangrijke functies in zowel natuurlijke als agrarische ecosystemen.
- Vooral bestuivers zijn verantwoordelijk voor de bemesting en de daaruit voortvloeiende groei van veel plantensoorten.
- Een derde van de landbouwproducten die we consumeren, is afkomstig van planten waarvan het voortbestaan op zijn minst gedeeltelijk afhankelijk is van bestuiving door dieren.
Wesp, honingbij of hommel? Deze insecten worden vaak onderling verwisseld en zijn verschillende soorten, waarbij de wesp eigenlijk een honingbij-roofdier is [1]. Ze maken echter allemaal deel uit van een groep dieren die bestuivers worden genoemd.
Terwijl ze op zoek zijn naar voedsel of materiaal om hun nesten te bouwen/repareren, helpen bestuivers onbedoeld stuifmeel van het mannelijke naar het vrouwelijke deel van dezelfde of een andere bloem te dragen. Samen met insecten dragen ook andere dieren bij aan de bestuiving, met name vogels of kleine zoogdieren, zoals vleermuizen. Dit proces is nodig om de plant te bevruchten en dus zaden en vruchten te produceren. Wind en andere weersomstandigheden dragen bij aan de inseminatie van een klein percentage plantensoorten, terwijl minstens 75% van de bloeiende planten afhankelijk is van bestuiving door dieren [2, 3, 4].
In dit artikel zullen we de oorzaken van de afname van de insectenpopulatie [5] toelichten, met bijzondere aandacht voor bestuivers en hun belang voor het behoud van de plantenbiodiversiteit en daarmee voor de voedselproductie. Op de een of andere manier hebben we de neiging om ons meer bewust te zijn van grote dieren als we denken aan biodiversiteit en natuurbehoud. Het behoud van insectensoorten is echter even belangrijk [5].
Uitgedrukt in economische termen wordt geschat dat de bestuiving door insecten ongeveer 10% waard is van de landbouwproductie in de wereld die wordt gebruikt voor de voedselvoorziening van de mens [6]. In feite is een derde van de landbouwproducten die we consumeren afkomstig van planten die op zijn minst gedeeltelijk afhankelijk zijn van bestuivers [7]. Onder deze zijn er enkele plantensoorten waarvan het voortbestaan volledig afhankelijk is van bestuiving door dieren. Een voorbeeld voor iedereen: zonder bestuivers zouden we zonder chocolade moeten leven [8]! Dit gaat samen met het feit dat bestuiving van groot belang is voor het algemeen behoud van de plantenbiodiversiteit en dus van functionele ecosystemen.
Naast hun rol in bestuiving, beïnvloeden insecten het milieu op andere belangrijke manieren, waarvan we ons soms niet bewust zijn. Een daarvan is vooral hun bijdrage aan de afbraak van organisch materiaal, wat essentieel is voor de nutriëntencyclus [9]. Bovendien staan insecten aan de basis van de voedselketen en vormen ze voedsel voor vogels en andere dieren. Last but not least, sommige insectensoorten spelen een belangrijke rol bij het bestrijden van plagen in gewassen [5].
In de afgelopen 30 jaar werd een afname van meer dan 75% van de biomassa van vliegende insecten waargenomen [10]. Er zijn meerdere redenen die deze achteruitgang verklaren: landbouwintensivering en klimaatverandering – die in feite met elkaar samenhangen – behoren tot de belangrijkste redenen [11]. Deze kunnen meer specifiek worden gekaderd in termen van ontbossing en verstedelijking (vernietiging van leefgebieden) en uitgebreid gebruik van pesticiden [12, 13]. Een onderzoek bij honingbijen toonde met name aan dat bepaalde soorten pesticiden op de lange termijn toxiciteit veroorzaken, die beter zou moeten worden beoordeeld door middel van routinematige risicobeoordeling, rekening houdend met de chronische blootstelling van wilde dieren aan deze stoffen [14, 15].
In het geval van massale uitsterving van bestuivers, zou de productie van gewassen met 5-8% verminderen [9, 10]. Dit zou een grote impact hebben op de vraag naar land voor landbouwdoeleinden, en bijgevolg op de wereldwijde milieuverandering [10]. In het bijzonder is het behoud van wilde bestuivers van cruciaal belang. Studies suggereren zelfs dat een ongecontroleerde toename van de bijenteelt negatieve gevolgen zou hebben voor de biodiversiteit van wilde bestuivers, in die mate dat het hun functioneren in natuurlijke ecosystemen aantast en de algehele bestuivingsefficiëntie vermindert [16].
Zoals besproken in een van onze eerdere artikelen, is duurzaamheid in de landbouw een gecompliceerde zaak, gezien de voortdurende toename van de wereldbevolking [17] en de daaruit voortvloeiende vraag naar voedselproductie [18]. Aangezien de intensivering van de landbouw een van de grootste oorzaken is van de afname van de insectenpopulatie [5], zijn goede oplossingen voor dit probleem niet eenvoudig en niet voor de hand liggend. Het controversiële gebruik van genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s) zou de voedselproductie op een hopelijk duurzamere manier verbeteren (zie ons vorige artikel voor meer informatie over dit onderwerp). We kunnen zeker op zijn minst een stap voorwaarts maken door ons bewust te maken van het belang van deze alomtegenwoordige bewoners van onze planeet. Ze mogen dan klein zijn, onze afhankelijkheid van hun behoud is enorm.
Bronnen:
- Pusceddu M, Floris I, Buffa F, Salaris E, Satta A. Agonistic interactions between the honeybee (Apis mellifera ligustica) and the European wasp (Vespula germanica) reveal context-dependent defense strategies. PLoS One. 2017
- “What is a pollinator?” [visited on 03.04.2022] https://www.nps.gov/subjects/pollinators/what-is-a-pollinator.htm
- “FAO’s Global Action on Pollination Services for Sustainable Agriculture” [visited on 03.04.2022] https://www.fao.org/pollination/en/
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1600-0706.2010.18644.x
- Goulson D. The insect apocalypse, and why it matters. Current Biology. 2019
- Gallai N, Salles J, Settele J, Vaissière BE. Economic valuation of the vulnerability of world agriculture confronted with pollinator decline. Ecological Economics. 2009
- “Why bees matter” [visited on 03.03.2022] https://www.fao.org/3/i9527en/i9527en.pdf
- “How much of the world’s food production is dependent on pollinators?” [visited on 03.04.2022] https://ourworldindata.org/pollinator-dependence
- Dirzo R, Young HS, Galetti M, Ceballos G, Isaac NJB, Collen B. Defaunation in the Anthropocene. Science. 2014
- Hallmann CA, Sorg M, Jongejans E, Siepel H, Hofland N, et al. More than 75 percent decline over 27 years in total flying insect biomass in protected areas. PLOS ONE. 2017
- Aizen MA, Garibaldi LA, Cunningham SA, Klein AM. How much does agriculture depend on pollinators? Lessons from long-term trends in crop production. Ann Bot. 2009
- Raven PH, Wagner DL. Agricultural intensification and climate change are rapidly decreasing insect biodiversity. PNAS. 2021
- “What’s Causing the Sharp Decline in Insects, and Why It Matters” [visited on 03.04.2022] https://e360.yale.edu/features/insect_numbers_declining_why_it_matters
- Tosi S, Nieh JC, Brandt A. et al. Long-term field-realistic exposure to a next-generation pesticide, flupyradifurone, impairs honey bee behaviour and survival. Communications Biology. 2021
- Gill R, Ramos-Rodriguez O, Raine N. Combined pesticide exposure severely affects individual- and colony-level traits in bees. Nature. 2012
- Valido A, Rodríguez-Rodríguez MC & Jordano P. Honeybees disrupt the structure and functionality of plant-pollinator networks. Scientific Reports. 2019
- “World population prospects” [visited on 03.04.2022] https://population.un.org/wpp/publications/files/key_findings_wpp_2015.pdf
- van Dijk M, Morley T, Rau ML et al. A meta-analysis of projected global food demand and population at risk of hunger for the period 2010–2050. Nature Food. 2021