09/11/2023

Narzędzia sceptyka – eufemizmy i język manipulacji

Podsumowanie: Istnieje wiele forteli, którymi można wpłynąć na cudze opinie i manipulować przekazem. Eufemizmy zastępują potencjalnie obraźliwe sformułowania. Język manipulacji to używanie terminów, których celem jest tworzenie dwuznaczności i unikanie konkretnego przekazu. Zarówno eufemizmy, jak i manipulacja służą do ukrycia znaczenia, lecz różnią się intencją. W tej serii artykułów omawiamy typowe błędy logiczne, fortele i sztuczki językowe. Celem jest poinformowanie […]

Jacek Jabłoński Najnowsze Artykuły (Latest Posts PL) 0 3 min read
05/07/2023

Narzędzia sceptyka – korelacja a przyczynowość

Podsumowanie: Istnieje wiele błędów logicznych i retorycznych, które mogą wpływać na debatę publiczną lub prywatne opinie. Błędy logiczne to błędy w rozumowaniu, które sprawiają, że argumenty i opinie są fałszywe. Zarówno korelacja, jak i związek przyczynowo-skutkowy są wykorzystywane w badaniach do opisania związku między zmiennymi, ale łatwo można je ze sobą pomylić. Niniejsza seria artykułów omawia typowe błędy logiczne, a […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 4 min read
29/03/2023

Narzędzia sceptyka – fałszywa dychotomia

Podsumowanie: Istnieje wiele strategii, które można wykorzystać do wygrania kłótni lub wpłynięcia na publiczność. Fałszywa dychotomia to błąd logiczny, w którym brane są pod uwagę dwie skrajności, a reszta zagadnienia jest wykluczona. Czarno-białe myślenie może być objawem zaburzenia osobowości. W tej serii artykułów omawiamy powszechne błędy logiczne i staramy się poinformować sceptycznego czytelnika, jak je wykryć i jak ich uniknąć. […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 3 min read
21/12/2022

Narzędzia sceptyka – strach na wróble na równi pochyłej

Podsumowanie: Istnieje wiele forteli, które można wykorzystać do zdobycia przewagi w kłótni lub przeciągnięcia słuchaczy na swoją stronę. Błędy logiczne to sprawiają, że argumenty stają się fałszywe. Strach na wróble to błąd, który ma na celu fałszywe przedstawienie argumentu przeciwnika, aby łatwiej go obalić. Równia pochyła to błąd, który zakłada, że podjęcie jednej czynności doprowadzi do wielu innych negatywnych konsekwencjami. […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 4 min read
25/05/2022

Przyjaciel sceptyka – Carl Sagan i smok w garażu

Podsumowanie: Niniejszy cykl artykułów ma na celu przedstawienie naukowców, pisarzy i filozofów, których prace promują naukę, racjonalność i myślenie sceptyczne.  Dr Carl Sagan był m.in. pisarzem, astronomem i popularyzatorem nauki. W swojej książce „Świat nawiedzany przez demony. Nauka jako światło w mroku” dr Sagan przedstawia przykład smoka by zobrazować tezę, która nie poddaje się falsyfikacji. „Przyjaciel sceptyka” to nowa seria […]

Jacek Jabłoński Przyjaciel Sceptyka (A Skeptic's Ally PL) 0 4 min read
16/03/2022

Narzędzia sceptyka – Fałszywa równoważność

Podsumowanie: Istnieje wiele strategii, które można wykorzystać do wygrania kłótni lub wpłynięcia na publiczność. Moralna równoważność (lub fałszywa równoważność) to błąd polegający na pokazaniu fałszywej zbieżności między dwiema rzeczami na podstawie wspólnych cech. Argumenty o równoważności moralnej przybierają również formę sofizmatu „A u was Murzynów biją!”. Celem użycia błędu fałszywej równoważności jest zmylenie przeciwnika lub odbiorców i zwrócenie ich uwagi […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 4 min read
22/12/2021

Narzędzia sceptyka – Argument z autorytetu

Podsumowanie: Istnieje wiele podstępów, które można wykorzystać do zdobycia przewagi w kłótni lub przeciągnięcia słuchaczy na swoją stronę. Argument z autorytetu jest jednym z najczęstszych błędów logicznych. Argument ten jest często częścią efektu autorytetu, który sam w sobie jest uważany za błąd poznawczy. Argument z autorytetu (tzw. odwołanie się do autorytetu) jest błędem logicznym, który zakłada, że powołanie się na […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 4 min read
01/10/2021

Narzędzia sceptyka – kolejny zestaw błędnych argumentów

Podsumowanie: Istnieje wiele podstępów, które można wykorzystać do zdobycia przewagi w kłótni lub przeciągnięcia słuchaczy na swoją stronę. Argumentum ad ignorantiam to próba udowodnienia tezy poprzez stwierdzenie, że nie została ona jeszcze obalona. Argumentum ad nauseam to każdy argument, którego wnioskodawca używa wielokrotnie, by zwiększyć jego siłę. Argumentum ad numerum to forma argumentacji opartej na założeniu, że opinie zaakceptowane przez […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 3 min read
19/04/2021

Narzędzia sceptyka – Dwa rodzaje argumentów osobistych

Podsumowanie: Ten artykuł jest kontynuacją wcześniej opublikowanego tekstu o argumentach wprowadzających w błąd używanych w dyskursie publicznym (link). Istnieje wiele forteli, które można wykorzystać do wygrania sporu lub wywarcia wpływu na słuchaczy. Argumenty ad hominem mają na celu odwrócenie uwagi i atakują poglądy lub przynależność przeciwnika zamiast omawiać bieżący problem.  Argumenty ad personam porzucają temat i mają na celu bezpośrednie […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 3 min read
22/02/2021

Narzędzia sceptyka – Kilka sztuczek, aby wygrać spór

Podsumowanie: Istnieje wiele forteli, które można wykorzystać do wygrania kłótni lub wywarcia wpływu na słuchaczy. Homonimia to zabieg retoryczny polegający na przekręceniu znaczenia jednego z kluczowych słów sporu. Kategoryzowanie to sztuczka, której celem jest przypisanie nieprzyjemnej kategorii lub konotacji stwierdzeniu przeciwnika. Obydwa fortele są wykorzystywane w mediach tradycyjnych i społecznościowych. Chociaż debaty publiczne są niezbędne w społeczeństwach demokratycznych, nie każdy […]

Jacek Jabłoński Narzędzia Sceptyka (The Skeptic’s Repertoire PL) 0 4 min read