Od czasu zatwierdzenia szczepionek przeciwko SARS-CoV-2 wiele krajów przeprowadziło społeczne kampanie szczepień – z różnym powodzeniem. Ponad 50% ludności Izraela zostało zaszczepionych już w marcu 2021 r. (1). W tym czasie kraj znajdował się w środku fali zakażeń, która osiągnęła szczyt w styczniu z 981 nowymi potwierdzonymi dziennymi przypadkami na milion mieszkańców (średnia krocząca z 7 dni). Liczba ta zmalała do 34 przypadków w kwietniu i aż do 1-ego w czerwcu. Trend ten odwrócił się jednak pod koniec tego samego miesiąca (1). Wzrost zakończył się rekordem 1255 przypadków we wrześniu. Zaowocowało to nagłówkami prasowymi typu: „Liczba pacjentów z COVID korzystających z respiratorów osiągnęła najwyższy poziom od marca” w The Times of Israel (2). Nasuwa się pytanie czy szczepionki nie działają zgodnie z przeznaczeniem, a może nawet czy są główną przyczyną tego wzrostu.

W mediach społecznościowych pojawiły się sugestie ze strony małych lecz aktywnych grup, że szczepionki mogą być bezpośrednio odpowiedzialne za wywołanie infekcji SARS-CoV-2 poprzez mechanizm wzmocnienia [infekcji] zależnego od przeciwciał (ADE) lub osłabienie układu odpornościowego biorcy. Żadna z zatwierdzonych w Izraelu szczepionek nie zawiera jednak całego wirusa SARS-CoV-2 (3). W związku z tym, infekcja nie może być wywołana przez szczepienie. Z drugiej strony, można uznać to za efekt ADE, gdyż nasilenie infekcji może być efektem słabo neutralizujących przeciwciał. (4). Podczas początkowej infekcji nasze ciała wytwarzają przeciwciała specyficzne dla patogenu. W przypadku, gdy przeciwciała nie są w stanie zneutralizować wirusa, przeciwko któremu zostały wygenerowane, mogą zamiast tego pomóc wirusowi. Może się to zdarzyć przy kolejnej infekcji patogenem, jak zaobserwowano w przypadku wirusa Dengue. Niemniej jednak nie zaobserwowano tego w odpowiednich badaniach naukowych testujących wpływ szczepień na zakażenia SARS-CoV-2 (5). Co więcej, hipoteza, że ​​szczepionka osłabia układ odpornościowy pacjenta miałaby zauważalny efekt. Zaszczepiona populacja miałaby wówczas wyższy wskaźnik hospitalizacji i zgonów, co nie miało miejsca. Wszystkie powyższe tezy są sprzeczne z badaniami, w których obliczono skuteczność szczepionki (6, 7).

Wysoka skuteczność szczepionki została potwierdzona w dużym badaniu obserwacyjnym trwającym od stycznia do kwietnia 2021 r. (7). Późniejsza dominacja nowego i bardziej zakaźnego (8) wariantu Delta może być częściowo odpowiedzialna za wzrost ogólnej liczby infekcji, ale nie wydaje się w pełni wyjaśniać sytuacji w Izraelu, ponieważ skuteczność szczepionki u niedawno zaszczepionych Izraelczyków spadła tylko nieznacznie dla wariantu Delta (9). Nowe badania z USA i Kataru rzucają światło na tę kwestię. Wykazano, że skuteczność szczepionek przeciw infekcjom z czasem znacząco spada (od 90% zaraz po pełnym szczepieniu; do 50% po 5 miesiącach; a nawet do ok. 20% w innych badaniach) niezależnie od wieku pacjenta i wariantu (6) (10). Co ciekawe, skuteczność szczepionki przeciwko objawom wymagającym hospitalizacji nie zmieniła się w okresie obserwacji, co jest zgodne z niższą liczbą pacjentów z COVID-19 (na milion) w szpitalach w Izraelu (1).