Czy niebieskie światło jest szkodliwe dla naszych oczu?
Podusmowanie:
- Niebieskie światło emitowane jest zarówno przez sztuczne, jak i naturalne źródła światła, na przykład przez ekrany i niektóre diody LED, ale także przez słońce.
- Długotrwała ekspozycja na bardzo jasne niebieskie światło może spowodować uszkodzenie oczu.
- Telewizory, ekrany komputerów i telefonów nie są wystarczająco jasne, aby spowodować uszkodzenia.
- Ekspozycja na niebieskie światło w godzinach wieczornych może skutkować niższą jakością snu.
Dużą część naszego czasu spędzamy patrząc na ekrany. Większość statystyk na ten temat pokazuje, że wiele osób, a zwłaszcza dzieci i nastolatkowie, spędza przed ekranem ponad siedem godzin dziennie [1, 2]. Dlatego też wszelkie potencjalne zagrożenia związane z używaniem ekranu mogą stać się powszechnym problemem zdrowotnym. Od kilku lat niektóre media ostrzegają, że niebieskie światło emitowane przez ekrany telefonów, telewizorów i komputerów rzekomo powoduje uszkodzenie oczu. Ponadto, producenci okularów oferują soczewki blokujące niebieskie światło osobom spędzającym długie godziny przed ekranem. W tym artykule przyjrzymy się bliżej niebieskiemu światłu oraz dowiemy się, czy może ono powodować uszkodzenie oczu i czy powinniśmy się martwić ekspozycją na elektroniczne ekrany.
W spektrum światła, które może być odbierane przez ludzkie oczy, światło niebieskie zawiera największą ilość energii. To czyni je najbardziej prawdopodobnym światłem widzialnym mogącym powodować uszkodzenia oka. Jesteśmy na nie narażeni codziennie, nie tylko za pośrednictwem urządzeń multimedialnych, ale także poprzez światło naturalne, takie jak błękitne niebo czy słońce. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy, że je widzimy; kiedy patrzymy na kolor biały, w rzeczywistości widzimy mieszaninę różnych kolorów światła, w tym niebieskiego. Dlatego niebieskie światło nie jest nowym zjawiskiem związanym z gadżetami technicznymi, lecz naturalną częścią naszego otoczenia.
Oczywiście to, że coś występuje naturalnie, nie oznacza, że jest nieszkodliwe (więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule). Istnieją bowiem badania, które wykazują, że światło niebieskie może zasadniczo uszkadzać komórki oka. W jednym z takich badań naukowcy wystawili różne komórki oka na działanie światła niebieskiego na szalce Petriego i stwierdzili, że uszkodziło to komórki i zmieniło ich wzajemne oddziaływania [3]. Co więcej, okazało się, że efekt ten można wzmocnić poprzez dodanie substancji chemicznej zwanej retinolem – substancji, której komórki oka używają do wykrywania światła. Należy jednak pamiętać, że komórki na szalce Petriego są na ogół bardziej wrażliwe na światło, ponieważ nie znajdują się w swoim naturalnym środowisku [4]. W innym popularnym badaniu sprawdzano, czy myszy noszące soczewki blokujące światło niebieskie odniosą mniejsze obrażenia w wyniku działania bardzo jasnego źródła światła niż myszy bez takich soczewek [5]. Tak rzeczywiście było, jednak myszy noszące soczewki nadal wykazywały zaburzenia widzenia, co sugeruje, że również światło inne niż niebieskie może uszkadzać oczy. Co więcej, warunki eksperymentu były dość ekstremalne. Natężenie stosowanego światła było bardzo wysokie (zbliżone do natężenia silnej lampy biurkowej z odległości ok. 30 cm), a zwierzęta były na nie wystawione przez długi czas, nawet tydzień. Podsumowując, badania te w przekonujący sposób pokazują, że jasne niebieskie światło może być niebezpieczne, ale nie wykazują, że ekrany elektroniczne są niebezpieczne.
W badaniach, których celem było zbadanie potencjalnych uszkodzeń oczu spowodowanych przez niebieskie światło emitowane przez ekrany, nie wykazano jak dotąd przekonujących dowodów [6]. Co więcej, ilość światła niebieskiego emitowanego przez ekrany jest ponad dziesięciokrotnie niższa niż w przypadku błękitnego nieba, dlatego większość naukowców i specjalistów z dziedziny medycyny zgadza się, że ekrany elektroniczne nie są szkodliwe dla oczu ich użytkowników [7]. Przykładem tego była sytuacja z 2017 roku, kiedy to brytyjska firma sprzedająca soczewki blokujące niebieskie światło została ukarana grzywną za „reklamę wprowadzającą w błąd” po tym, jak twierdziła, że niebieskie światło emitowane przez ekrany i diody LED jest odpowiedzialne za uszkodzenia siatkówki [8].
Mimo, że ekrany elektroniczne nie są szkodliwe dla oczu użytkownika, mogą jednak wciąż mieć niepożądany wpływ. W kilku badaniach wykazano, że wieczorne korzystanie z ekranu może powodować obniżenie jakości snu, ponieważ niebieskie światło sprawia, że nasz mózg myśli, że jest jeszcze dzień [9, 10]. Może to powodować zakłócenie rytmu okołodobowego, czyli naszego zegara biologicznego, który kontroluje wiele ważnych aspektów naszego życia, w tym czujność i sen. Z tego powodu większość producentów smartfonów i komputerów wprowadziła do swoich produktów „tryb nocny”, który ogranicza emisję światła niebieskiego. Skuteczność tego podejścia jest jednak nadal przedmiotem badań naukowych i wydaje się, że światło żółte może mieć podobny wpływ na rytm okołodobowy jak światło niebieskie [11].
Analizując zagrożenia dla zdrowia związane ze światłem niebieskim, jedno jest pewne – może ono być niebezpieczne dla naszych oczu, jeśli jego natężenie jest zbyt duże, a czas ekspozycji zbyt długi. Z tego samego powodu w jasne dni należy nosić okulary przeciwsłoneczne i nie patrzeć bezpośrednio na słońce. Ekrany elektroniczne nie osiągają jednak takich poziomów jasności, a zatem nie mogą powodować uszkodzeń oczu. Oznacza to, że jeśli wyłączymy je wieczorami, możemy w zasadzie spędzać przy nich jeszcze więcej czasu niż dotychczas – decyzja, czy tego chcemy, należy do każdego z nas.
Bibliografia:
- Rideout, V., and Robb, M. B. (2019). The Common Sense census: Media use by tweens and teens, 2019. San Francisco, CA: Common Sense Media. https://www.commonsensemedia.org/research/the-common-sense-census-media-use-by-tweens-and-teens-2019
- Rideout, V., Foehr, U., and Roberts D. (2010). Generation M2: Media in the Lives of 8-18-Year-Olds. Menlo Park, CA: Henry J. Kaiser Family Foundation.
https://www.kff.org/other/poll-finding/report-generation-m2-media-in-the-lives/ - Ratnayake, K., Payton, J.L., Lakmal, O.H. et al. Blue light excited retinal intercepts cellular signaling. Sci Rep 8, 10207 (2018). https://doi.org/10.1038/s41598-018-28254-8
- Wang, R.J. Effect of room fluorescent light on the deterioration of tissue culture medium. In Vitro Cell.Dev.Biol.-Plant 12, 19–22 (1976). https://doi.org/10.1007/BF02832788
- Vicente-Tejedor J, Marchena M, Ramírez L, García-Ayuso D, Gómez-Vicente V, Sánchez-Ramos C, et al. (2018) Removal of the blue component of light significantly decreases retinal damage after high intensity exposure. PLoS ONE 13(3): e0194218. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0194218
- Lawrenson JG, Hull CC, Downie LE. The effect of blue-light blocking spectacle lenses on visual performance, macular health and the sleep-wake cycle: a systematic review of the literature. Ophthalmic Physiol Opt. 37(6):644-654 (2017). https://doi.org/10.1111/opo.12406
- Ramsey D. Will blue light from electronic devices increase my risk of macular degeneration and blindness? Harvard Health Blog. (2019). https://www.health.harvard.edu/blog/will-blue-light-from-electronic-devices-increase-my-risk-of-macular-degeneration-and-blindness-2019040816365
- Powell, S. Boots Opticians fined £40,000 over misleading blue light advertising. Optometry Today. (2019). https://www.aop.org.uk/ot/industry/high-street/2017/05/26/boots-opticians-fined-40000-over-misleading-blue-light-advertising
- Chang, A. M., Aeschbach, D., Duffy, J. F., & Czeisler, C. A. (2015). Evening use of light-emitting eReaders negatively affects sleep, circadian timing, and next-morning alertness. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 112(4), 1232–1237.
https://doi.org/10.1073/pnas.1418490112 - Ramsey, D. J., Ramsey, K. M., & Vavvas, D. G. (2013). Genetic advances in ophthalmology: the role of melanopsin-expressing, intrinsically photosensitive retinal ganglion cells in the circadian organization of the visual system. Seminars in ophthalmology, 28(5-6), 406–421.
https://doi.org/10.3109/08820538.2013.825294 - Mouland, Joshua W et al. “Cones Support Alignment to an Inconsistent World by Suppressing Mouse Circadian Responses to the Blue Colors Associated with Twilight.” Current biology : CB vol. 29,24 (2019): 4260-4267.e4. https://doi.org/10.1016/j.cub.2019.10.028