Zdrowie i Medycyna (Health and Medicine PL)
Jaką część mózgu wykorzystujemy?
15/02/2023

Jaką część mózgu wykorzystujemy?

Podsumowanie:

  • Powiedzenie, że ludzie używają tylko 10% swojego mózgu, jest znane od dziesięcioleci. 
  • Opinia ta wywodzi się z początku XX wieku i od tego czasu pojawia się w popkulturze. 
  • Obecne badania pokazują, że do przetwarzania bodźców używamy jednocześnie wielu obszarów mózgu.
  • Wszystkie regiony mózgu są do pewnego stopnia aktywne w ciągu dnia. 
  • To, że używamy tylko 10% naszego mózgu jest uważane za „neuromit”. 

Ludzki mózg jest złożony i fascynujący. Chociaż neuronauka może czasami być trudna do wyjaśnienia laikowi, istnieje co najmniej jedno przekonanie znane na całym świecie – ludzie używają tylko 10% swoich mózgów. Doprowadziło to do przekonania, że ludzie mają nieograniczony potencjał czekający na odblokowanie. Przykłady można zobaczyć w popkulturze, gdzie uśpione 90% budzi się i zwiększa inteligencję lub daje supermoce, a prawdziwi geniusze naukowi to ludzie, którzy używają większego procentu swojego mózgu niż przeciętny obywatel.

Celem tego artykułu jest zbadanie, w jaki sposób koncepcja wykorzystania 10% naszego mózgu stała się tak popularna i czy potwierdzają to badania współczesnej neuronauki.

Choć dokładne pochodzenie mitu jest trudne do ustalenia, psycholog z Harvardu, William James, stwierdził już w XX wieku, że tylko ułamek pełnego potencjału umysłowego człowieka jest kiedykolwiek osiągany [1]. Wkrótce potem wartość 10% spopularyzowała się w reklamach z lat 20. XX wieku oraz w kulturze popularnej lat 30. XX wieku, od science fiction po poradniki motywacyjne [2] [3]. Inna historia twierdzi, że była to błędna interpretacja badań neurologicznych w XIX i XX wieku, ponieważ teorie dotyczące funkcji i znaczenia różnych obszarów mózgu były wciąż na wczesnym etapie [4]. Albertowi Einsteinowi przypisuje się również wyjaśnienie własnej błyskotliwości przez odwołanie się do mitu o 10%-ach. W Archiwach Alberta Einsteina nie ma jednak oficjalnego zapisu, który by to potwierdzał [5].

Niezależnie od swego pochodzenia, omawiane mit istnieje od wielu dziesięcioleci [6]. Co zatem wynika z ostatnich badań neurobiologicznych na temat codziennego używania naszych mózgów?

Neuronaukowcy są w stanie ocenić, które części mózgu są aktywne w danym czasie za pomocą specjalnych technik obrazowania, takich jak pozytonowa tomografia emisyjna (PET) i funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (fMRI). Ta pierwsza wykorzystuje związek radioaktywny, który zaznacza metabolicznie aktywną tkankę [7], podczas gdy drugi śledzi drogę natlenionej krwi przez obszary mózgu [8]. Wzrost metabolizmu i tlenu jest zatem wskaźnikiem aktywności neuronów [7] [8] i pokazuje, co robią nasze mózgi w różnych warunkach. Niezależnie od tego, czy uczymy się rozwiązywać zagadki [9], „odpoczywamy” (tzn. nic nie robimy) [10] czy śpimy [11], badania wskazują, że wszystkie trzy główne części mózgu są do pewnego stopnia aktywne w trakcie dnia. Mózg ma wiele funkcji, w tym mowę, uczenie się i przetwarzanie sensoryczne, pień mózgu bierze udział w czynnościach mimowolnych, takich jak bicie serca i oddychanie, a móżdżek kontroluje ruch mięśni i równowagę [12].

Ponadto, różne regiony mózgu muszą się komunikować, aby jednocześnie przetwarzać informacje multisensoryczne, takie jak obraz i dźwięk, co może obejmować duże obszary mózgu [13]. Za przykład niech posłuży gra na instrumentach muzycznych, gdy kora słuchowa pierwszorzędowa słucha muzyki [14], móżdżek bierze udział w zapamiętywaniu sekwencji ruchów [15], a różne obszary kory i podkory są zaangażowane w synchronizację [16].

Co więcej, mózg nieustannie pracuje nad własną przebudową. Jako niemowlęta tworzymy o wiele więcej połączeń między neuronami, niż jest to konieczne dla funkcjonowania dorosłego mózgu. Muszą one zostać odcięte w procesie zwanym przycinaniem synaptycznym. Przycinanie synaptyczne zachodzi szybko aż do okresu dojrzewania i wolniej w okresie dorosłości [17]. Gdyby 90% mózgu było stale nieaktywne, a zatem niepotrzebne, to, jak twierdzi neuronaukowiec dr Barry Beyerstein, mózg dorosłego człowieka powinien wówczas wykazywać rozległe poziomy degradacji z powodu przycinania synaptycznego, a nie zostało to wykazano [18]. Podobnie, połączenia neuronowe utworzone w różnych obszarach mózgu są nieustannie „przebudowywane” w oparciu o nasze doświadczenia [19], więc ostatecznie mózg jest bardzo aktywnym narządem.

Podsumowując, istnieje coraz więcej dowodów kontrastujących z twierdzeniem, że ludzie używają tylko 10% swojego mózgu. Zarówno neuronaukowcy [16], jak i psychologowie [6] stali się obalić ten mit przez wiele lat. Dlatego też, gdy dziś zapytamy wyszukiwarkę, jaki procent mózgu wykorzystujemy, pierwsze wyniki poinformują nas, że powiedzenie o 10%-ach to popularny „neuromit”. Porady dotyczące poprawy funkcji mózgu dotyczą raczej zapobiegania pogorszeniu funkcji umysłowych z wiekiem przez ćwiczenia fizyczne i wykonywanie czynności stymulujących umysł, np. krzyżówki lub zagadki matematyczne, a nie odblokowania potencjału.

Ogólnie rzecz biorąc, neuronaukowcy są zgodni, że ludzie używają wielu części mózgu w danym momencie, a sygnały są koordynowane w wielu obszarach mózgu.

Bibliografia

  1. James, W. (1907). “The Energies of Men”. The Philosophical Review, vol. 16, no. 1, p. 12.
  2. Campbell, John W. (Spring–Summer 1932). „Invaders from the Infinite”. Amazing Stories Quarterly. p. 216.
  3. Carnegie, D. (1936). “How to win friends and influence people”. New York: Simon and Schuster.
  4. Aamodt, S. & Wang, S. (2008). “Welcome to your brain: Why you lose your car keys but never forget how to drive and other puzzles of Everyday Life”. New York: Bloomsbury.
  5. Beyerstein, B.L. (2004). “Do we really use only 10 percent of our brains?”. Scientific American. Scientific American. Available at: https://www.scientificamerican.com/article/do-we-really-use-only-10/ (Accessed: January 3, 2023).
  6. Higbee, K.L. & Clay, S.L. (1998). College Students’ Belief in the Ten-Percent Myth. The Journal of Psychology 132 (5), p. 469-476.
  7. Tai YF & Piccini P (2004). Applications of positron emission tomography (PET) in neurology. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry 75, p. 669-676.
  8. Logothetis, N., Pauls, J., Augath, M., Trinath, T. & Oeltermann, A. (2001). Neurophysiological investigation of the basis of the fMRI signal. Nature 412, p. 150–157.
  9. van Mier, H., Tempel, L.W., Perlmutter, J.S., Raichle, M.E. & Petersen, S.E. (1998). Changes in Brain Activity During Motor Learning Measured With PET: Effects of Hand of Performance and Practice. Journal of Neurophysiology 80(4), p. 2177-2199.
  10. Fransson, P. (2005). Spontaneous low-frequency BOLD signal fluctuations: An fMRI investigation of the resting-state default mode of brain function hypothesis. Human Brain Mapping 26(1), p. 15-29.
  11. McCarley, R.W. & Massaquoi, S.G. (1992). Neurobiological structure of the revised limit cycle reciprocal interaction model of REM cycle control. Journal of Sleep Research 1(2), p. 132-137.
  12. Brain anatomy and how the brain works (2021). Johns Hopkins Medicine. Available at: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anatomy-of-the-brain (Accessed: February 5, 2023).
  13. Alais, D., Newell, F., & Mamassian, P. (2010). Multisensory Processing in Review: from Physiology to Behaviour. Seeing and Perceiving 23(1), p. 3-38.
  14. Hyde, K.L., Peretz, I. & Zatorre, R.J. (2008). Evidence for the role of the right auditory cortex in fine pitch resolution. Neuropsychologia 46(2), p. 632-9.
  15. Penhune, V.B. & Doyon, J. (2005). Cerebellum and M1 interaction during early learning of timed motor sequences. Neuroimage 26(3), p. 801-12.
  16. Zatorre, R.J. & Halpern, A.R. (2005). Mental concerts: musical imagery and auditory cortex. Neuron 47(1), p. 9-12.
  17. Navlakha, S., Barth, A.L. & Bar-Joseph, Z. (2015). Decreasing-Rate Pruning Optimizes the Construction of Efficient and Robust Distributed Networks. PLoS Computational Biology 11(7), e1004347.
  18. Beyerstein, B.L. (1999). „Whence Cometh the Myth that We Only Use 10% of our Brains?”, in Sergio Della Sala (ed.). Mind Myths: Exploring Popular Assumptions About the Mind and Brain. Wiley. p. 3–24.
  19. Citri, A. & Malenka, R. (2008). Synaptic Plasticity: Multiple Forms, Functions, and Mechanisms. Neuropsychopharmacology 33, p. 18–41.
  20. 12 ways to keep your brain young (2022). Harvard Health. Available at: https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/12-ways-to-keep-your-brain-young (Accessed: February 11, 2023).
  21. PET/MRI scan (2017). Stanford Medicine Health Care. Available at: https://stanfordhealthcare.org/medical-tests/p/pet-mri-scan.html (Accessed: February 5, 2023).
  22. Huettel, S.A., Song, A.W. & McCarthy, G. (2009). Functional Magnetic Resonance Imaging (2 ed.), Massachusetts: Sinauer.
  23. McRobbie, D.W. (2007). MRI from picture to proton. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press.
  24. Purves, D., Augustine, G.J., Fitzpatrick, D., et al., editors (2001). Neuroscience. 2nd edition. Sunderland (MA): Sinauer Associates. The Auditory Cortex.
  25. Sereno, I. M., Diedrichsen, J., Tachrount, M., Testa-Silva, G., d’Arceuil, H. & De Zeeuw, C. (2020). The human cerebellum has almost 80% of the surface area of the neocortex. PNAS 117(32), p. 19538-19543.
  26. Roberts, P. (1992). Neuroanatomy (3rd ed.). Springer-Verlag. p. 86–92.
  27. Azevedo, F.A.C., Carvalho, L.R.B., Grinberg, L.T., et al. (2009). Equal numbers of neuronal and nonneuronal cells make the human brain an isometrically scaled-up primate brain. Journal of Comparative Neurology 513, p. 532-541.
Nicolina Zjacic
0
Tags :