Wiele gałęzi przemysłu spożywczego, od sieci fast-foodów i restauracji po supermarkety, jasno i dumnie oświadcza, że ich produkty nie zawierają żadnych organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO).

GMO jest często opisywane jako coś negatywnego i niebezpiecznego, prawdopodobnie dlatego, że jest postrzegane jako „nienaturalne”, lub po prostu z obawy, że modyfikacje przekształcą te produkty w toksyczne lub rakotwórcze [1].

Celem tego artykułu jest zatem wyjaśnienie znaczenia GMO w przemyśle spożywczym i pomoc w obaleniu poglądu, że GMO są złe, a nawet niebezpieczne dla naszego zdrowia.

Jednym z celów stosowania GMO jest poprawa produkcji roślin uprawnych poprzez przyspieszenie ich wzrostu oraz zwiększenie odporności na owady i patogeny. W rzeczywistości cel ten jest podobny do koncepcji „selekcji”, która była prowadzona od początku istnienia rolnictwa [2]. Pierwsi rolnicy porównywali swoje uprawy z tymi, które rosły w dziczy, i wybierali najbardziej wydajne nasiona do zasiewu. Ważnymi czynnikami branymi pod uwagę przy selekcji były m.in. plony i odporność na czynniki zewnętrzne. Inżynieria genetyczna upraw stanowi znacznie bardziej ukierunkowane rozwiązanie niż „selekcja”. Ponieważ zmianie ulegają tylko pożądane cechy, możliwe jest zredukowanie lub nawet usunięcie cech niepożądanych.

GMO są więc wynikiem procesu selekcji przeprowadzonej w sposób kontrolowany. Na przykład w przypadku pomidorów inżynieria genetyczna wpływa na opóźnienie dojrzewania. Dojrzewanie jest procesem, który zależy od produkcji etylenu. Poprzez zmianę genu, poziom etylenu zostaje obniżony, a produkt końcowy będzie miał dłuższą trwałość [3, 4]. Z kolei ziemniaki i ryż zostały zmodyfikowane genetycznie w celu zwiększenia zawartości składników odżywczych [5, 6]. Ryż został zmodyfikowany genetycznie w celu zwalczania niedoboru witaminy A, choroby, która naraża nawet 500’000 dzieci na świecie na ryzyko utraty wzroku i innych poważnych dolegliwości [7]. Wariant „Golden Rice” posiada zwiększoną ilość β-karotenu, prekursora witaminy A. Wprowadzenie tego wariantu zapewniło profilaktykę na większą skalę w porównaniu z klasycznym leczeniem niedoboru witaminy A i zapewniło trwałe, długoterminowe rozwiązanie, szczególnie w krajach rozwijających się [8, 9].

Jedną z częstych obaw związanych ze zmodyfikowanymi produktami jest bezpieczeństwo ich stosowania. Z tego powodu GMO należą do najbardziej kontrolowanych produktów i podlegają surowym procedurom i przepisom bezpieczeństwa. Na przykład władze UE i USA podają wyczerpującą listę zagrożeń, które należy ocenić, jak również molekularną charakterystykę produktu oraz ocenę toksykologiczną i alergenności (tj. możliwe zmiany poziomu składników naturalnych ponad normalne wartości) [10, 11]. Innym problemem jest obecność sekwencji genetycznej innego organizmu (transgenu) w wyniku modyfikacji genetycznej oraz możliwość, że białko produkowane przez transgen może być toksyczne [1]. Potencjalna toksyczność białka znajdującego się w GMO jest jednak również jednym z kryteriów proceduralnej oceny bezpieczeństwa [12].

Kiedy GMO są wprowadzane do środowiska, mogą wpływać na różnorodność biologiczną. Przykładem mogą być istniejące gatunki wyparte przez bardziej dominujące, nowe gatunki. Skutki te są również brane pod uwagę podczas procedury licencjonowania – oceny obejmują selektywną korzyść lub niekorzyść dla gatunków GMO w porównaniu z gatunkami dzikimi, interakcję między GMO a organizmami docelowymi/niedocelowymi oraz wpływ konkretnych technik uprawy, zarządzania i zbioru na środowisko [10].

Wracając do pierwotnego pytania: co znajduje się na moim talerzu? GMO odgrywają ważną rolę w walce z głodem na świecie w czasie, gdy liczba ludności na świecie wzrasta, a dostępne grunty rolne są coraz bardziej ograniczone. Organizmy te są ściśle kontrolowane i dlatego można je uznać za równie bezpieczne jak organizmy hodowane konwencjonalnie.