Nowe Technologie (Modern Technologies PL)
Kto jeszcze lata na księżyc?

Kto jeszcze lata na księżyc?

Podsumowanie:

  • Różne agencje planują załogowe misje na Księżyc.
  • NASA i Chińska Narodowa Agencja Kosmiczna planują loty na Księżyc i na dalsze dystanse.
  • Prywatne firmy testują innowacyjne rakiety (rakieta) kosmiczne, których celem jest dotarcie na Marsa.
  • W obecnym wyścigu kosmicznym biorą udział prywatne firmy i agencje rządowe.

Ostatnie lądowanie na Księżycu miało miejsce na początku lat siedemdziesiątych, na tle słabnącego zainteresowania eksploracją kosmosu [1]. Ponad 50 lat później, misja Artemis Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA), której celem było dotarcie na Księżyc, a ostatecznie na Marsa, spotkała się z różnym odzewem. Cały program spotkał się z pewnym sprzeciwem, a krytycy uznali go za niepotrzebny wydatek [2] [3]. Była zastępczyni dyrektora NASA, Lori Garner, stwierdziła nawet: „Nie wierzę, że sposób, w jaki to robimy, jest zrównoważony, ponieważ używamy przestarzałych i drogich technologii jednorazowego użytku” [4].

W tym artykule przyjrzymy się aktualnemu stanowi nowego wyścigu kosmicznego i temu, kto jest w niego zaangażowany.

Czasy się zmieniły, a wraz z nimi liderzy nowego wyścigu kosmicznego. Pierwotny amerykańsko-sowiecki wyścig kosmiczny był w dużej mierze motywowany pragnieniem dominacji w dziedzinie technologii wojskowych [5] i zakończył się fiaskiem w połowie lat 70. w wyniku „zmęczenia” politycznego i ekonomicznego. Program kosmiczny był finansowo zaporowy i kosztował, według współczesnych szacunków, 150 miliardów dolarów [6]. Następnie, NASA spędziła kilka następnych dziesięcioleci koncentrując się na różnych innych projektach, takich jak Międzynarodowa Stacja Kosmiczna i robot-odkrywca Mars Rover.

NASA chce wznowić swoje wyprawy programem Artemis. Zgodnie z tradycją greckiego mitologicznego nazewnictwa NASA, ich obecny restart wyścigu kosmicznego nosi imię siostry bliźniaczki Apolla (pierwszego programu kosmicznego). Misja Artemis ma trzy etapy: bezzałogowy test w 2022 r., załogowy lot na orbitę księżycową i powrót w 2024 r. oraz załogowe lądowanie na Księżycu w 2025 [7] [8]. Po serii niewypałów technologicznych, Artemis 1 wystartował z Centrum Kosmicznego im. Kennedy’ego 16 listopada 2022 roku. Kapsuła bezzałogowa wylądowała pomyślnie 11 grudnia [9].

Skoro to wyścig kosmiczny [10], to kim są pozostali uczestnicy? Chiny również dążą do podróży kosmicznych, planując budowę bazy księżycowej z Rosją oraz budowę własnej stacji kosmicznej. W 2019 roku Chińska Narodowa Agencja Kosmiczna jako pierwsza agencja wylądowała zrobotyzowanym statkiem po ciemnej stronie Księżyca [11]. Co więcej, państwowa firma China Aerospace Science and Technology ogłosiła niedawno plany aktualizacji swoich rakiet (rakieta) do obsługi załogowych misji księżycowych do 2030 r. Doprowadziło to do umieszczenia kilku chińskich organizacji związanych z przestrzenią kosmiczną na liście  podmiotów o ograniczonym dostępie do amerykańskiej technologii [12].

Prywatny przemysł również odgrywa rolę w podróżach kosmicznych. SpaceX to 20-letnia prywatna firma, która projektuje i buduje satelity oraz statki kosmiczne z myślą o kolonizacji Marsa [13]. Opracowała ona pojazd startowy Falcon 9 i uzupełniające statki kosmiczne Crew Dragon, które zawierają wiele części wielokrotnego użytku. Ich nowy statek kosmiczny znajduje się w technologicznej czołówce podróży kosmicznych [14]. SpaceX jest pierwszą firmą, która ponownie wykorzystała rakietę kosmiczną i pierwszą prywatną firmą, która zadokowała statek kosmiczny na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Ich stosunkowo tanie, potężne rakiety  wielokrotnego użytku prawdopodobnie przewyższają technologicznie obecne dokonania NASA [15]. W przeciwieństwie do większości jednorazowych technologii NASA, zapewnia to szybką możliwość  ponownego użycia. Istnieje kilku prywatnie finansowanych konkurentów SpaceX i NASA [16], takich jak Blue Origin, którzy opracowali system kosmiczny nadający się częściowo do wielokrotnego użytku [17].

Zaletą podróży kosmicznych w sektorze prywatnym jest to, że podatnicy za to nie płacą, a prywatni udziałowcy zazwyczaj są zainteresowane obniżeniem kosztów. Jest to również wadą podróży kosmicznych w sektorze prywatnym; zwłaszcza w porównaniu z ostrożnym, opartym na testach podejściem NASA. Ponieważ jednak NASA regularnie zleca prace prywatnym firmom, granica między przedsięwzięciami prywatnymi i publicznymi zaczyna się zacierać. Poza tym, że jest konkurentem, SpaceX jest także jednym z największych podwykonawców NASA i obecnie opracowuje ludzki lądownik, który ostatecznie wyniesie astronautów na powierzchnię Księżyca [18]. Wojsko USA wyraziło również zainteresowanie rakietą Big Falcon firmy SpaceX do wykorzystania w transporcie na orbicie okołoziemskiej [19].

Kto zatem jeszcze lata na księżyc? Różne agencje rządowe na całym świecie planują wyprawy na Księżyc prywatny przemysł odgrywa coraz większą rolę w eksploracji kosmosu, jako podwykonawca lub pod własną banderą.